Dominique Salerno 

pauca tibi e multis, quo tutior hospita lustres aequora et Ausonio possis considere portu, expediam dictis; prohibent nam cetera Parca scire Helenum farique uetat Saturnia Iuno.               principio Italiam, quam tu iam rere propinquam uicinosque, ignare, paras inuadere portus, longa procul longis uia diuidit inuia terris. ante et Trinacria lentandus remus in unda et salis Ausonii lustrandum nauibus aequor  infernique lacus Aeaeaeque insula Circae, quam tuta possis urbem componere terra. signa tibi dicam, tu condita mente teneto: cum tibi sollicito secreti ad fluminis undam litoreis ingens inuenta sub ilicibus sus               triginta capitum fetus enixa iacebit, alba solo recubans, albi circum ubera nati, is locus urbis erit, requies ea certa laborum. nec tu mensarum morsus horresce futuros: fata uiam inuenient aderitque uocatus Apollo. has autem terras Italique hanc litoris oram, proxima quae nostri perfunditur aequoris aestu, effuge; cuncta malis habitantur moenia Grais. hic et Narycii posuerunt moenia Locri, et Sallentinos obsedit milite campos               Lyctius Idomeneus; hic illa ducis Meliboei parua Philoctetae subnixa Petelia muro. quin ubi transmissae steterint trans aequora classes et positis aris iam uota in litore solues, purpureo uelare comas adopertus amictu, ne qua inter sanctos ignis in honore deorum hostilis facies occurrat et omina turbet. hunc socii morem sacrorum, hunc ipse teneto; hac casti maneant in religione nepotes. ast ubi digressum Siculae te admouerit orae             uentus, et angusti rarescent claustra Pelori, laeua tibi tellus et longo laeua petantur aequora circuitu; dextrum fuge litus et undas. haec loca ui quondam et uasta conuulsa ruina (tantum aeui longinqua ualet mutare uetustas) dissiluisse ferunt, cum protinus utraque tellus una foret: uenit medio ui pontus et undis Hesperium Siculo latus abscidit, aruaque et urbes litore diductas angusto interluit aestu. dextrum Scylla latus, laeuum implacata Charybdis obsidet, atque imo barathri ter gurgite uastos sorbet in abruptum fluctus rursusque sub auras erigit alternos, et sidera uerberat unda. at Scyllam caecis cohibet spelunca latebris ora exsertantem et nauis in saxa trahentem. prima hominis facies et pulchro pectore uirgo pube tenus, postrema immani corpore pistrix delphinum caudas utero commissa luporum. praestat Trinacrii metas lustrare Pachyni cessantem, longos et circumflectere cursus, quam semel informem uasto uidisse sub antro Scyllam et caeruleis canibus resonantia saxa. praeterea, si qua est Heleno prudentia uati, si qua fides, animum si ueris implet Apollo, unum illud tibi, nate dea, proque omnibus unum            praedicam et repetens iterumque iterumque monebo, Iunonis magnae primum prece numen adora, Iunoni cane uota libens dominamque potentem supplicibus supera donis: sic denique uictor Trinacria finis Italos mittere relicta.  huc ubi delatus Cumaeam accesseris urbem diuinosque lacus et Auerna sonantia siluis, insanam uatem aspicies, quae rupe sub ima fata canit foliisque notas et nomina mandat.
quaecumque in foliis descripsit carmina uirgo digerit in numerum atque antro seclusa relinquit: illa manent immota locis neque ab ordine cedunt. uerum eadem, uerso tenuis cum cardine uentus impulit et teneras turbauit ianua frondes, numquam deinde cauo uolitantia prendere saxo nec reuocare situs aut iungere carmina curat: inconsulti abeunt sedemque odere Sibyllae. hic tibi ne qua morae fuerint dispendia tanti, quamuis increpitent socii et ui cursus in altum uela uocet, possisque sinus implere secundos,               quin adeas uatem precibusque oracula poscas ipsa canat uocemque uolens atque ora resoluat. illa tibi Italiae populos uenturaque bella et quo quemque modo fugiasque ferasque laborem expediet, cursusque dabit uenerata secundos.  haec sunt quae nostra liceat te uoce moneri. uade age et ingentem factis fer ad aethera Troiam.'

Quae postquam uates sic ore effatus amico est, dona dehinc auro grauia ac secto elephanto imperat ad nauis ferri, stipatque carinis ingens argentum Dodonaeosque lebetas, loricam consertam hamis auroque trilicem, et conum insignis galeae cristasque comantis, arma Neoptolemi. sunt et sua dona parenti. addit equos, additque duces,               remigium supplet, socios simul instruit armis.

Interea classem uelis aptare iubebat Anchises, fieret uento mora ne qua ferenti. quem Phoebi interpres multo compellat honore: 'coniugio, Anchisa, Veneris dignate superbo,               cura deum, bis Pergameis erepte ruinis, ecce tibi Ausoniae tellus: hanc arripe uelis. et tamen hanc pelago praeterlabare necesse est: Ausoniae pars illa procul quam pandit Apollo. uade,' ait 'o felix nati pietate. quid ultra prouehor et fando surgentis demoror Austros?' nec minus Andromache digressu maesta supremo fert picturatas auri subtemine uestis et Phrygiam Ascanio chlamydem (nec cedit honore) textilibusque onerat donis, ac talia fatur: 'accipe et haec, manuum tibi quae monimenta mearum sint, puer, et longum Andromachae testentur amorem, coniugis Hectoreae. cape dona extrema tuorum, o mihi sola mei super Astyanactis imago. sic oculos, sic ille manus, sic ora ferebat;et nunc aequali tecum pubesceret aeuo.' hos ego digrediens lacrimis adfabar obortis: 'uiuite felices, quibus est fortuna peracta iam sua: nos alia ex aliis in fata uocamur. uobis parta quies: nullum maris aequor arandum, arua neque Ausoniae semper cedentia retro quaerenda. effigiem Xanthi Troiamque uidetis quam uestrae fecere manus, melioribus, opto, auspiciis, et quae fuerit minus obuia Grais. si quando Thybrim uicinaque Thybridis aruaintraro gentique meae data moenia cernam, cognatas urbes olim populosque propinquos, Epiro Hesperiam (quibus idem Dardanus auctor atque idem casus), unam faciemus utramqu Troiam animis: maneat nostros ea cura nepotes.' Prouehimur pelago uicina Ceraunia iuxta, unde iter Italiam cursusque breuissimus undis. sol ruit interea et montes umbrantur opaci; sternimur optatae gremio telluris ad undam sortiti remos passimque in litore sicco  corpora curamus, fessos sopor inrigat artus. necdum orbem medium Nox Horis acta subibat: haud segnis strato surgit Palinurus et omnis explorat uentos atque auribus aera captat; sidera cuncta notat tacito labentia caelo,  Arcturum pluuiasque Hyadas geminosque Triones, armatumque auro circumspicit Oriona. postquam cuncta uidet caelo constare sereno, dat clarum e puppi signum; nos castra mouemus temptamusque uiam et uelorum pandimus alas. 

Iamque rubescebat stellis Aurora fugatis cum procul obscuros collis humilemque uidemus Italiam. Italiam primus conclamat Achates, Italiam laeto socii clamore salutant. tum pater Anchises magnum cratera corona induit impleuitque mero, diuosque uocauit
stans celsa in puppi: 'di maris et terrae tempestatumque potentes, ferte uiam uento facilem et spirate secundi.' crebrescunt optatae aurae portusque patescit iam propior, templumque apparet in arce Mineruae; uela legunt socii et proras ad litora torquent. portus ab euroo fluctu curuatus in arcum, obiectae salsa spumant aspergine cautes,
ipse latet: gemino demittunt bracchia muro turriti scopuli refugitque ab litore templum.
quattuor hic, primum omen, equos in gramine uidi tondentis campum late, candore niuali. et pater Anchises 'bellum, o terra hospita, portas: bello armantur equi, bellum haec armenta minantur. sed tamen idem olim curru succedere sueti quadripedes et frena iugo concordia ferre: spes et pacis' ait. tum numina sancta precamur Palladis armisonae, quae prima accepit ouantis, et capita ante aras Phrygio uelamur amictu,            praeceptisque Heleni, dederat quae maxima, rite Iunoni Argiuae iussos adolemus honores.